فرایند توقف و بازگشایی سهام بورسی چگونه است؟

فرایند توقف و بازگشایی سهام چگونه است؟
قطعا برای هر فعال بورسی پیش آمده که در مقابل یک یا چند سهم از سبد سهام او، عباراتی نظیر ممنوع یا ممنوع – متوقف نوشته شده و سهم غیر قابل معامله شود. سهام بورسی به دلایل مختلفی ممکن است متوقف شده و پس از مدتی مجددا بازگشایی و قابل معامله شوند. احتمالا برای شما هم این پرسش مطرح شده که علت این گونه توقف‌ها چیست و آیا بسته و باز شدن سهم می‌تواند نشانه خوب یا بدی باشد؟ به همین دلیل، ما در ادامه مقاله حاضر، به معرفی دلایل توقف و بازگشایی سهام بورسی خواهیم پرداخت.
وضعیت سهام بورسی از نظر قابلیت معامله
نمادهای بورسی از نظر قابلیت معامله به طور پیش‌فرض در حالت مجاز قرار دارند، بدین معنی که امکان خرید و فروش آن‌ها بدون محدودیت فراهم است. مجاز بودن یک سهم بدان معناست که شما می‌توانید هر مقدار از آن را در بازه قیمتی که توسط دامنه نوسان روزانه تعیین می‌شود، خرید و فروش کنید.
اما اگر پیگیر سامانه کدال باشید، قطعا آگاه هستید که شرکت‌های متعدد بورسی به طور مداوم در حال انتشار اخبار موثر روی سهم خود هستند. گاهی اوقات این اخبار منتشر شده یا اتفاقاتی که در روند معاملات سهم رخ داده، باعث می‌شوند که مطابق آیین‌نامه‌های سازمان بورس، یک سهم از وضعیت مجاز به وضعیت‌های دیگری تغییر حالت بدهد و به اصطلاح سهم بسته شود.
به طور کلی وضعیت نمادهای بورسی از این ۵ حالت خارج نیست:
۱- وضعیت مجاز
این حالت همان وضعیت پیش‌فرض است، بدین معنی که سهام در وضعیت عادی قرار دارد و شما می‌توانید سهم را بخرید یا بفروشید.
۲- وضعیت مجاز – محفوظ
این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که زمان بسته بودن سهام به پایان رسیده و نماد در آستانه بازگشایی قرار دارد. در این حالت وضعیت نماد به مجاز – محفوظ تغییر می‌کند، در این شرایط به اصطلاح گفته می‌شود که که سهم در پیش‌گشایش قرار دارد. در پیش‌گشایش تمام افراد می‌توانند سفارش خود را برای خرید یا فروش سهام ثبت کنند، ولی در این شرایط معامله‌ای روی سهام انجام نمی‌شود و صرفا قیمت بازگشایی مشخص خواهد شد.
۳- وضعیت مجاز – متوقف:
در این وضعیت نماد برای معامله مجاز است اما به دلایلی به طور موقت سفارش گیری آن متوقف شده است. معمولا زمان ماندگاری این وضعیت کوتاه است و سهم در همان روز معاملاتی بازگشایی خواهد شد.
گفتنی است که در ادامه مقاله حاضر به تمام دلایلی که ممکن است منجر به توقف نماد شود، اشاره خواهیم کرد.
۴- وضعیت ممنوع
ممکن است بعد از اتمام فرایند کشف قیمت و بازگشایی سهم، نماد مجددا به حالت ممنوع تغییر وضعیت دهد. اما این حالت چه زمانی رخ می‌دهد؟ به طور کلی پس از مرحله پیش‌گشایش (وضعیت مجاز – محفوظ) دو اتفاق ممکن است رخ داد:
الف) اگر فرایند کشف قیمت توسط ناظر تایید گردد، سهم بالافاصله از حالت مجاز – محفوظ به به حالت مجاز تغییر وضعیت داده و خرید و فروش آن آغاز می‌شود.
ب) در حالت دوم ممکن است که ناظر بنا بر دلایلی مانند معاملات مشکوک، دستکاری قیمت یا نوسانات بیش از حد، قیمت کشف شده را تایید نکند. در این شرایط بازگشایی سهم به تعویق افتاده و به حالت ممنوع تغییر وضعیت می‌دهد. در این شرایط بسته بودن سهم معمولا تا یک روز کاری دیگر تمدید شده و سهم مجددا کشف قیمت و بازگشایی خواهد شد.
۵- وضعیت ممنوع – متوقف:
در این وضعیت نماد ممکن اس بنا بر دلایلی مانند افشای اطلاعات، افزایش سرمایه، تعلیق یا … برای مدتی بسته شود.،این توقف می‌تواند تا چند روز و در شرایط خاص تا چند ماه نیز ادامه پیدا کند. البته مدت‌های بیشتر از یک ماه ممکن است بیانگر تعلیق سهم باشد که می‌تواند نگران کننده باشد. اما به طور مثال سهم‌هایی مانند ونیرو، کفپارس و انرژی۳ بودند که به دلایلی به غیر از تعلیق نماد، به مدت چند ماه بسته بودند.
علت بسته شدن یک سهم چیست و فرایند بازگشایی آن به چه صورت است؟
تا بدین قسمت از مقاله، وضعیت‌های مختلفی که نمادهای بورسی از نظر قابلیت معامله شدن می‌توانند داشته باشند را بررسی کردیم در ادامه قصد دلایلی را که این توقف و بازگشایی را رقم می‌زنند، به صورت کامل توضیح دهیم.
الف) متوقف شدن سهم جهت برگزاری مجمع عمومی عادی سالیانه
هر شرکت یک مرتبه در سال موظف به برگزاری مجمع عمومی عادی سالیانه است. در این مجمع صورت‌های مالی شرکت بررسی شده و در مورد اقدامات و برنامه‌های آینده شرکت نیز تصمیم‌گیری خواهد شد. طبق قانون سازمان بورس، نماد دو روز قبل از برگزاری مجمع عمومی عادی سالیانه متوقف شده و پس از برگزاری مجمع و انتشار نتایج آن در سامانه کدال، بازگشایی می‌شود.
نکته مهم آن است که پس از اتمام مجمع، بازگشایی سهم بدون دامنه نوسان خواهد بود. توصیه بیشتر کارشناسان آن است که اگر قصد همراهی با سهم در زمان مجمع را ندارید، قبل از بسته شدن سهم، بهتر است اقدام بع فروش سهام خود نمایید.
ب) بسته شدن سهم جهت برگزاری مجمع عمومی فوق‌العاده
زمانی که در شرکت موضوع فوق ‌العاده‌ای رخ دهد که بر اساس اصل شفافیت، شرکت موظف است آن را به اطلاع سهامداران رسانده یا در مورد آن با رای‌گیری سهامداران تصمیم‌گیری کند، مجمع عمومی فوق‌العاده برگزار می‌شود.
همان طور که از نام آن نیز مشخص است، این مجمع به صورت سالیانه نیست و در هر زمانی که لازم بود باید توسط شرکت برگزار شود. موضوعاتی مانند افزایش یا کاهش سرمایه، انحلال شرکت و سایر مسائل مهم در مجمع عمومی فوق‌العاده مورد بررسی و تصمیم‌گیری قرار می‌گیرند.
طبق مصوبه سازمان بورس، نماد یک روز قبل از برگزاری مجمع عمومی فوق‌العاده متوقف خواهد شد. نماد حداکثر دو روز پس از افشای اطلاعات حاصل در مجمع در سامانه کدال، بازگشایی می‌شوند.
در مورد دامنه نوسان پس از بازگشایی نیز باید گفت که اگر علت برگزاری مجمع تصویب افزایش سرمایه باشد، نماد بدون دامنه نوسان بازگشایی می‌شود. در غیر این صورت سهم به صورت حراج پیوسته و با دامنه نوسان محدود بازگشایی خواهد شد.
ج) توقف سهم به علت نوسان بیش از ۲۰ درصدی قیمت سهم
بر اساس قوانین مصوب سازمان بورس و اوراق بهادار، اگر قیمت پایانی سهم طی پنج روز کاری بیش از ۲۰ درصد افزایش یا کاهش داشته باشد، سهم به مدت یک ساعت متوقف می‌شود و پس از آن با محدودیت دامنه نوسان بازگشایی می‌شود.
د) توقف سهم به علت نوسان بیش از ۵۰ درصدی قیمت سهم
منطق این قانون نیز تقریبا مشابه حالت ج است و فقط مقیاس بزگرتری دارد. بدین ترتیب که اگر قیمت پایانی سهم طی ۱۵ روز کاری بیش از ۵۰ درصد افزایش یا کاهش بیابد، سهم برای برگزاری کنفرانس اطلاع‌رسانی متوقف خواهد شد.
در این حالت سهامداران عمده، حقوقی و درصدی سهم می‌توانند از طریق سامانه تدان که از زیرمجموعه‌های سایت کدال است، سوالات خود را مورد وضعیت شرکت و علت این نوسان قیمت جویا شوند. پس از آن شرکت موظف است پاسخ سوالات را در سامانه کدال به اطلاع سهامداران برساند. سهم حداکثر دو روز بعد از انتشار اطلاعات در سامانه کدال و با دامنه نوسان محدود بازگشایی خواهد شد.
ه) توقف به علت افشای اطلاعات با اهمیت
در بندهای قبلی گفتیم که شرکت‌های بورسی بعضی از اخبار و تصمیمات مهم را در قالب برگزاری مجمع، به اطلاع سهامداران می‌رسانند. اما گاهی اوقات نیز هست که شرکت‌ها حاضر اطلاعیه‌ای با اهمیت غیر از جلسات مجمع عمومی نیز در کدال منتشر می‌کنند. این اطلاعیه بر اساس میزان اهمیت و تاثیرگذاری در دو گروه الف و ب جای می‌گیرد.
پس از انتشار اطلاعات با اهمیت از نوع الف یا ب، نماد بسته خواهد شد. نحوه‌ی بازگشایی نماد اما بر اساس این که افشای اطلاعات از نوع الف بوده یا ب، متفاوت است:
اگر افشای اطلاعات از نوع الف باشد بلافاصله پس از انتشار اطلاعیه در کدال، سهم متوقف شده و نماد در یک یا چند روز کاری بعد با کشف قیمت بدون محدودیت دامنه نوسان بازگشایی خواهد شد. اما اگر افشای اطلاعات از نوع ب باشد، سهم در همان روز یا حداکثر یک روز کاری بعد، با دامنه نوسان محدود به چرخه خرید و فروش باز خواهد گشت.