اهمیت عرضه و تقاضا در روند بازار سرمایه

در این مقاله قصد داریم به طور جزئی­تر به مفهوم عرضه و تقاضا در بورس، به عنوان یکی از زیرمجموعه‌های بازارهای مالی و تاثیر آن روی فرایند تحلیل بورس و تصمیم‌­گیری­‌ها برای خرید و فروش بپردازیم. پس با ما همراه باشید.

عرضه و تقاضا چگونه روی قیمت تاثیر می‌گذارد؟

به طور کلی میان عرضه و تقاضا، یک رابطه معکوس وجود دارد. بدین ترتیب که اگر میزان عرضه یا فروش یک محصول از میزان تقاضا یا خرید آن بیشتر شود، قیمت آن کاهش خواهد یافت، بدین پدیده افت قیمت بر اثر فشار فروش گفته می‌شود.

در حالت معکوس هم اگر میزان عرضه کمتر از تقاضا باشد، کالا کمیاب شده و قیمت آن به دلیل فشار خرید زیاد، افزایش می­یابد. این رابطه ساده و ابتدایی، اساس تمام فعل و انفعالات در بازار سرمایه است.

تاثیر عرضه و تقاضا در بازار سرمایه چیست؟

به طور کلی، بازار بورس از پیچیدگی‌های زیادی برخوردار بوده و موفقیت در آن، نیازمند داشتن مهارت در زمینه‌های مختلف مانند تحلیل تکنیکال و بنیادی، تابلوخوانی و روان‌شناسی بازار است. اما علی رغم تمام این پیچیدگی‌ها، می‌توان گفت که در نهایت آن چه که مهم و تعیین کننده است، قیمت سهام می‌باشد. چرا که هر اتفاقی که در دنیای بورس می­افتد، تاثیر نهایی و اصلی آن بر روی قیمت سهام دیده می­شود.

همان طور که در قسمت قبلی نیز بدان اشاره شد، قیمت هر چیزی بر اساس یک فرمول ساده عرضه و تقاضا تعیین می­شود. پس تمام اخبار کلیدی، صورت‌های مالی شرکت­ها، سودآوری یا زیان­دهی شرکت­ها، اتفاقات سیاسی و اقتصادی و سایر پدیده‌های کلیدی در بازار سرمایه، در گام اول عرضه و تقاضا را دستخوش تغییر کرده و پس از آن است که تغییرات قیمت و روندهای صعودی و نزولی آغاز می‌شوند.

عرضه سهام به چه معناست؟

هر سهام بورسی در هر لحظه از زمان بازار دارای تعدادی سفارش برای خرید و تعدادی سفارش برای فروش است. مجموع تمامی سفارشاتی که برای فروش یک سهم ثبت شده‌اند، حجم عرضه گفته می‌شود. این سفارش‌های به صورت غیر همگن هستند، بدین معنی که در قیمت‌های مختلف حجم سفارشات گوناگونی توسط فروشندگان ثبت شده است. به مجموع حجم – قیمت تمامی سفارش­های فروش یک سهم، مقدار عرضه آن است.

تقاضای سهام به چه معناست؟

بر اساس تعریفی که برای عرضه انجام شد، تعریف تقاضا نیز واضح است. به مجموع حجم و قیمت تمامی سفارش­هایی که مشتریان برای خرید یک سهم ثبت می­کنند، تقاضای آن سهم گفته می­شود.

رقابت میان عرضه و تقاضا چگونه روند بازار را تعیین می‌کند؟

همان طور که گفتیم، عرضه و تقاضا همیشه در حال رقابت با یکدیگر هستند. متناسب با این که نتیجه این رقابت چگونه باشد، سه روند می­تواند در قیمت سهام ایجاد شود. در ادامه این سه روند را مورد بررسی قرار می­دهیم:

1-روند متعادل

زمانی که رقابت میان عرضه و تقاضا برنده‌ای نداشته باشد، یعنی کفه ترازو به طرف خریداران یا فروشندگان سنگینی نکند، تغییرات قیمت ناچیز خواهد بود. در این حالت می‌توان گفت که خریداران و فروشندگان در یک محدوده قیمتی دلخواه قرار دارند و به اصطلاح گفته می­شود بازار تعادلی شده است. در نقطه تعادل، در صورتی که فشار عرضه و تقاضا به سمت یکی از طرف‌ها زیاد شود، تغییرات قیمت آغاز شده و ممکن است روند جدیدی در سهم ایجاد گردد.

۲- روند نوسانی

ممکن است یک روند صعودی، یعنی روندی که فشار تقاضا و خرید پیروز رقابت میان عرضه و تقاضا است، آن قدر ادامه پیدا کند تا تعدادی از سهامداران برای فروش سهم و ذخیره کردن سود خود ترغیب شده و اقدام به ثبت سفارش فروش کنند. در این حالت افزایش قیمت سهم جذابیت فروش سهم شده و به همین دلیل افراد بیشتری تمایل به فروش پیدا می‌کنند و در نتیجه فشار عرضه زیاد می‌شود. در این شرایط سهم به یک محدوده قیمتی رسیده که بالاتر از آن خریداری وجود ندارد، به این محدوده قیمتی مقاومت سهم گفته شده و پس از آن است که روند سهم نزولی می‌شود.

با ادامه روند نزولی ایجاد شده، قیمت سهام ممکن است تا جایی افت پیدا کند که افراد زیادی برای خرید آن ترغیب شده و اقدام به ثبت سفارش خرید کنند. اگر حجم تقاضا برای خرید سهم از مقدار عرضه بیشتر شود، روند نزولی سهم تمام شده و افزایش قیمت سهام آغاز می­شود. در این حالت به اصطلاح گفته می­شود که سهم حمایت شده است.

در این گونه شرایط، رقابت میان عرضه و تقاضا به صورت پیاپی تکرار می‌شود. یعنی قیمت سهام افزایش پیدا می­کند و پس از رسیدن به حد مقاومت مجددا کاهش پیدا کرده و به محدوده حمایتی می‌رسد. در این محدوده مجددا فشار تقاضا پیروز شده و سهم روند صعودی را آغاز می‌کند تا به سمت مقاومت بعدی حرکت کند. این رفت و برگشت‌ها روند نوسانی نامیده می‌شوند.

۳- روند شارپی (تشکیل صف)

به طور کلی به روندهای صعودی یا نزولی قوی که در آن‌ها سهم به طور پیوسته و با قدرت و سرعت قابل توجهی دچار افزایش یا کاهش قیمت می‌شود، روند شارپی می‌گویند. در بازار بورس ایران، به علت وجود مفهومی به نام محدودیت دامنه نوسان قیمت، این گونه روندهای شدید، منجر به تشکیل صف خرید یا صف فروش می‌شوند.

زمانی که حجم تقاضا و تعداد خریداران برای یک سهم افزایش قابل توجهی پیدا کند، ممکن است که تعداد خریداران از فروشندگان بیشتر شود. در این گونه شرایط، خریداران برای اینکه نوبت به آن‌ها برسد، باید در صف قرار بگیرند تا شاید بتوانند خرید کنند. در این حالت می­گویند صف خرید تشکیل شده است.

در حالت دیگر ممکن است به علت فشار عرضه سنگین، که تعداد فروشندگان از خریداران بیشتر شده و یا حتی هیچ خریداری وجود نداشته باشد. در این حالت می­گویند صف فروش تشکیل شده و کسانی که تصمیم به فروش سهام خود دارند باید در صف باشند تا اگر نوبت به آن­ها رسید، بتوانند سهم را به فروش برسانند.

نتیجه‌گیری

عرضه و تقاضا قلب بازار سرمایه است و تمام سود و ضررها متاثر از آن است که محقق می‌شوند. صحت تمام تحلیل‌های تکنیکال و بنیادی، تابلوخوانی، روانشناسی بازار و سایر روش‌های نوین تحلیل بورس مانند هوش جمعی یا معاملات الگوریتمی، همگی به کمک عرضه و تقاضا ارزیابی می‌شود. پس قبل از آموختن تکتیک‌های پیچیده برای تحلیل بازار سرمایه، لازم بود تا با این مفهوم کلیدی و ساده در سرمایه‌گذاری آشنا شویم.