نسبت P/E و کارکرد آن

نسبت P/E یا قیمت به سود هر سهم یکی از متداول‌ترین معیارهای ارزیابی سهام شرکت‌هاست. این نسبت نه‌تنها در ایران بلکه در اکثر بازارهای مالی دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگرچه ممکن است در ظاهر درک این نسبت آسان به‌نظر برسد اما  درک و تجزیه و تحلیل صحیح آن نیازمند تجربه و تامل فراوان است.

نحوه محاسبه نسبت P/E

برای محاسبه نسبت  P/E،  قیمت روز سهام (Price) یک شرکت به سود هر سهم (Earning Per Share) آن تقسیم می‌شود. با توجه به نحوه محاسبه سود هر سهم، می‌توان انواع مختلفی از P/E را تعریف کرد.

اگر در این نسبت از سود سال گذشته و محقق شده شرکت استفاده شود، اصطلاحا به آن P/E دنباله‌رو یا گذشته‌نگر گفته می‌شود و اگر از سود پیش‌بینی شده شرکت برای سال آینده استفاده شود، اصطلاحا به آن P/E پیشرو یا آینده‌نگر گفته می‌شود. همچنین تحلیلگر خود می‌تواند سود آینده شرکت را برآورد کرده و با استفاده از قیمت روز سهم این نسبت‌ را محاسبه کند که در این صورت به آن P/E برآوردی گفته می‌شود.

در واقع این نسبت بیان‌کننده مبلغی است که سرمایه‌گذاران حاضرند برای به دست آوردن یک ریال سود بپردازند. مثلا اگر نسبت‌ P/E سهمی معادل ۱۰ باشد، به این معنی است که سرمایه‌گذاران حاضرند برای به دست آوردن یک ریال سود،  مبلغ ۱۰ ریال بپردازند.

تفسیر دیگر این نسبت نرخ بازگشت سرمایه است؛ به این معنی که اگر این نسبت عدد ۵ باشد، با توجه به سودی که شرکت محقق می‌کند، ۵ سال زمان می‌برد تا اصل سرمایه‌ سرمایه‌گذار بازگردد.

P/E بالا یا P/E پایین چه مفهومی دارد؟

این نسبت به تنهایی قابل تفسیر نیست و بایستی آن را با P/E گروهی که در آن قرار دارد مقایسه کرد. معمولا P/E شرکت به سمت P/E گروه خود حرکت می‌کند. حال اگر نسبت قیمت به سود هر سهم شرکتی از نسبت مشابه آن برای صنعت کمتر باشد احتمال دارد که قیمت سهم افزایش یابد تا این نسبت تعدیل شود.

از سوی دیگر اگر این نسبت از نسبت مشابه گروه بیشتر باشد یک تفسیر از آن این است که احتمالا سرمایه‌گذاران انتظار دارند که در آینده سود شرکت افزایش پیدا کند و اکنون حاضرند برای خرید هر سهم از آن مبلغ بالاتری را بپردازند.

P/E چه کارکردی دارد؟

P/E یکی از ابزارهای ارزش‌گذاری سهام شرکت‌ها به شمار می‌رود. به عنوان مثال فرض کنید حدس می‌زنید سودآوری یک شرکت تغییر خواهد کرد، در این حالت، از ضرب کردن سود برآوردی هر سهم در P/E آن، قیمت جدید سهم محاسبه می‌شود و می‌توانید با مقایسه این قیمت با قیمت بازاری سهم، در خصوص خرید یا فروش این سهم تصمیم‌گیری کنید. در تابلوخوانی نیز نسبت P/E کاربرد فراوانی دارد. در وب‌سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران نیز P/E در تابلوی سهم گزارش می‌شود.

تحلیل و بررسی سهام با بازدهی بالا در هر دوره بازار نشان می‌دهد که نسبت‌ P/E ، تنها عامل تعیین‌کننده‌ روند قیمت سهام نیست. بنابراین نباید تنها با تکیه‌بر P/E سهمی اقدام به خرید و فروش آن کرد. در حالت کلی، دلایل بسیار زیادی برای ارزنده بودن قیمت یک سهم وجود دارد.

مطالعات نشان می‌دهد که نرخ رشد سود هر سهم به مراتب اهمیت بیشتری از P/E دارد. به همین دلیل ابتدا باید به بررسی عوامل بنیادی سهام یک شرکت از جمله نرخ رشد، طرح‌های توسعه، وضعیت حقوق صاحبان سهام، بازده دارایی‌ها و… پرداخته شود.

لازم به ذکر است که مقایسه شرکت‌هایی که در صنایع مختلفی قرار دارند با استفاده از نسبت P/E می‌تواند گمراه‌کننده باشد. چرا که P/E مناسب هر صنعت با دیگر صنعت‌ها متفاوت است.

سوالات متداول